نحوه قیمت گذاری و فروش کنسانتره مس
از سال های انتهایی دهه 60 میلادی که ژاپنی ها اقدام به ایجاد اولین واحدهای ذوب دور از معادن کردند، بازیابی اقتصادی مس از کنسانتره مس اهمست بسزایی پیدا کرد. از همین سال ها بود که تجارت بین المللی کنسانتره مس در دنیا شروع شد و کنسانتره تولید شده در معادن دنیا به کیلومترها دورتر فرستاده شد، ژاپنی ها برای تامین کنسانتره مس واحدهای ذوب شروع به خرید معادن مس کردند و یا در معادن شیلی و سایر کشورهای آمریکایی جنوبی به سرمایه گذاری مشترک با سایر شرکت ها پرداختند. رشد بین المللی روند جهانی تولید و تجارت کنسانتره به گونه ای بود که در سال های انتهایی دهه 80 میلادی، بخش عمده کنسانتره تولید شده در دنیا به واحدهای ذوبی که در نقاط دورتر از معدن واقع شده بودند حمل می شد. در حال حاضر تجارت جهانی کنسانتره مس نقش بسیار مهمی را در چرخه تولید مس ایفا می کند. به عنوان مثل بیش از نیمی از مس تولید شده شیلی (بیش از 5 میلیون تن در سال) به صورت کنسانتره صادر می شود. کنسانتره مس به صورت قراردادهای بلند مدت بین معادن و واحدهای ذوب و یا خرید و فروش نقدی معامله می شود.
تا سال های انتهایی دهه 50 میلادی، بخش عمده ای از کنسانتره تولید شده در معادن به واحدهای ذوب در کنار معدن منتقل می شد و یا واحدهای ذوب از معادن تحت تملک خود برای تامین نیاز کنسانتره استفاده می کردند. تا سال های انتهایی دهه 60 میلادی هدف اصلی صنعت مس دنیا تامین تقاضای روزافزون ناشی از جنگ جهانی دوم بود. مهم ترین نکته حداکثر تولید بود و به میزان بازیابی کل مس اهمیت چندانی داده نمی شد زیرا کنسانتره مس از معادن نزدیک واحد ذوب تامین می شد. اما از سال های انتهایی دهه 60 میلادی که ژاپنی ها اقدام به ایجاد اولین واحدهای ذوب دور از معادن کردند، بازیابی اقتصادی مس از کنسانتره مس اهمست بسزایی پیدا کرد. از همین سال ها بود که تجارت بین المللی کنسانتره مس در دنیا شروع شد و کنسانتره تولید شده در معادن دنیا به کیلومترها دورتر فرستاده شد، ژاپنی ها برای تامین کنسانتره مس واحدهای ذوب شروع به خرید معادن مس کردند و یا در معادن شیلی و سایر کشورهای آمریکایی جنوبی به سرمایه گذاری مشترک با سایر شرکت ها پرداختند. رشد بین المللی روند جهانی تولید و تجارت کنسانتره به گونه ای بود که در سال های انتهایی دهه 80 میلادی، بخش عمده کنسانتره تولید شده در دنیا به واحدهای ذوبی که در نقاط دورتر از معدن واقع شده بودند حمل می شد. در حال حاضر تجارت جهانی کنسانتره مس نقش بسیار مهمی را در چرخه تولید مس ایفا می کند. به عنوان مثل بیش از نیمی از مس تولید شده شیلی (بیش از 5/2 میلیون تن در سال) به صورت کنسانتره صادر می شود. کنسانتره مس به صورت قراردادهای بلند مدت بین معادن و واحدهای ذوب و یا خرید و فروش نقدی معامله می شود.
مهم ترین فاکتور تاثیر گذار در قراردادهای معامله کنسانتره، هزینه های ذوب و پالایش است که معمولا از طرف خریدار اعلام می شود. فروش هرگونه مس تصفیه نشده بر اساس قیمت مس تصفیه شده است. هزینه های ذوب و پالایش از قیمت مس تصفیه شده (کاتد) کاسته شده و قیمت کنسانتره و یا محصول تصفیه نشده به دست می آید. یک قرارداد تیپیک مس غیر از هزینه های ذوب و پالایش، شامل موارد دیگری نیز می باشد. هزینه های ذوب (Treatment Charge-TC) و یا هزینه های پالایش (Refining Charge-RC) مهم ترین بخش یک قرارداد فروش کنسانتره است که با موارد دیگر، ارزش کلی قرارداد را تشکیل می دهد.
هزینه های ذوب و پالایش (TC/RC)
هزینه های ذوب و پالایش معمولا به صورت دو جزئی و در بعضی مواقع به صورت تک جزئی نیز بیان می شود. جز اول یعنی هزینه های ذوب (Treatment Charge or TC)، دستمزدی است که جهت تبدیل کنسانتره به مس بلیستر و یا آند پرداخت می شود. TC معمولا به صورت دلار بر تن کنسانتره خشک بیان می شود. هزینه های پالایش (Refining Charge or RC) دستمزدی است که بابت تبدیل مس بلیستر و یا آند به کاتد پرداخت می شود. RC به صورت سنت آمریکا بر پوند مس بیان می شود. برای تسهیل، گاهی اوقات هزینه های TC نیز تبدیل به سنت بر پوند مس محتوی شده و جمع TC/RC به صورت واحد بیان می شود. هزینه های TC/RC قراردادهای بلند مدت در اول و نیمه هر سال تعیین می شود. به طوری که هر ساله در ابتدا و اواسط سال مذاکرات سخت و طولانی بین معادن و واحدهای ذوب انجام می شود تا در مقدار نهایی این هزینه توافق نهایی حاصل شود. اما هزینه های TC/RC نقدی در بازار آزاد تعیین می شود و مکانیزم اصلی تاثیرگذار بر آن سازوکار عرضه و تقاضا می باشد. هزینه های ذوب و پالایش به شدت به عرضه و تقاضای کنسانتره بستگی دارد به طوری که اگر کمبود عرضه وجود داشته باشد، کاهش پیدا می کنند زیرا در این حالت قدرت چانه زنی واحدهای معدنی در مقابل واحدهای ذوب افزایش می باید، ولی در زمان مازاد عرضه هزینه های ذوب و پالایش مس افزایش می یابند. زیرا تعیین کننده نهایی هزینه ها واحدهای ذوب هستند.
تعدیل (Escalation)
واحدهای ذوب در یک محیط متغیر و تورمی فعالیت می کنند. در قراردادهای بلند مدت معمولا بندی جهت تعدیل TC/RC متغییر اعمال می شود. در رابطه با این بند استانداردی وجود ندارد و ممکن است به صورت درصد افزایش سالانه بیان شود.
مشارکت در قیمت (Price Participation)
مشارکت در قیمت یک بند دلخواه در قراردادهای فروش کنسانتره است که در این حالت واحد ذوب در سود حاصل از افزایش قیمت مس بیشتر از یک حد مشخص مشارکت می کند. به عنوان مثال 10 درصد افزایش قیمت مس بالاتر از یک حد مشخص مشارکت در قیمت برعکس نیز وجود دارد. در این حالت اگر قیمت مس از حد مشخص شده در قرارداد پایین تر بیاید در آن صورت هزینه های TC/RC کاهش داده می شود.
کسورات (Deduction)
واحدهای ذوب معمولا کل قیمت مس موجود در کنسانتره را نمی پردازند. در اصل این موضوع به دلیل اتلاف مس در حین فرآوری کنسانتره می باشد. معمول ترین روش برای کسر قیمت، کسر واحد می باشد. در این روش یک مقدار مشخص از کل مس محتوی کسر می شود. معمول ترین مقدار کسر قیمت برای کنسانتره 23 تا 28 درصد 1 درصد می باشد. برای مثال برای کنسانتره 26 درصد فقط قیمت 25 درصد مس محتوی پرداخت می شود. برای کنسانتره های عیار بالا مقدار بیشتری تا 4/1 درصد کسر می شود.
مرجع قیمت (Price Reference)
مرجع قیمت در خارج از ایالات متحده آمریکا معمولا قیمت کاتد A بورس فلزات لندن است.
دوره قیمت گذاری (Quotational Period)
دوره قیمت گذاری دوره ای است که به عنوان مرجع برای قیمت گذاری مس کنسانتره مورد استفاده قرار می گیرد، با مذاکره و توافق طرفین در قرارداد وارد می شود. به عنوان مثال از ماه حمل کنسانتره تا سه ماه بعد از ماه تحویل گرفتن کنسانتره. واحدهای ذوب علاقمند هستند که زمان خرید کنسانتره به زمان فروش کاتد نزدیک باشد. اگر چنانچه فروشنده کنسانتره بازار ضعیف تری را پیش بینی کند، دوره قیمت گذاری نزدیکتری را انتخاب کند و اگر پیش بینی کند که بازار رونق خواهد داشت دوره دیرتری را ترجیح می دهد. نحوه پرداخت در قراردادها نیز پس از مذاکره و توافق طرفین در قراردادها اعمال می شود و معمولا بستگی به بازار کنسانتره دارد. شرکت معدنی تمایل دارد تا پرداخت در زودترین زمان ممکن انجام شود. واحدهای ذوب نیز معمولا تمایل دارند تا پرداخت مبلغ کنسانتره خریداری شده نزدیک به زمان فروش مس تصفیه شده باشد. پرداخت فوری معمولا شامل پرداخت 80 تا 90 درصد قیمت کنسانتره خریداری شده پس از مشاهده اسناد حمل بر اساس LC گشایش شده می باشد. اگر چنانچه شرایط بازار به گونه ای باشد که یک واحد ذوب دارای قدرت چانه زنی بالاتری باشد، در آن صورت مبلغ کنسانتره خریداری شده بعد از 60 تا 90 روز از دریافت اسناد حمل پرداخت می شود. شرایط پرداخت معمولا بستگی به دوره مشخصه قیمت گذاری دارد.
ارزش محصولات جانبی (By- Products Credits)
تنها محصولات جانبی موجود در کنسانتره که قیمت گذاری می شوند، طلا و نقره می باشند. شرایط ارزش گذاری طلا و نقره موجود در کنسانتره متغیر می باشد و بستگی به بندهای دیگر قرارداد دارد. پرداخت برای ارزش طلای موجود در کنسانتره زمانی انجام می شود که عیار طلا از مقدار مشخصی، معمولا یک گرم بر تن بیشتر باشد. یک روش برای ارزش گذاری طلای موجود در کنسانتره این است که یک درصد ثابت پس از کسر حداقل عیار قابل قبول (یک گرم بر تن) اعمال می شود. روش دیگر متغیر بودن درصد اعمال شده بر اساس عیار می باشد. به عنوان مثال اگر عیار بین یک تا سه گرم باشد، 90 درصد قیمت پرداخت می شود. درصد اعمال شده با افزایش عیار نیز افزایش می یابد به عنوان مثال اگر عیار به بیش از 40 گرم بر تن برسد درصد اعمال شده به 98 درصد می رسد. برای نقره کمترین مقدار قابل قبول 30 گرم بر تن می باشد. اگر مقدار عیار بالاتر از 30 گرم بر تن باشد، ارزش گذاری به صورت 90 درصد قیمت کل نقره در کنسانتره خواهد بود. درصدهای متغیر نیز اعمال می شود. مثلا اگر عیار نقره بیش از 200 گرم بر تن باشد، درصد اعمال شده به 94 درصد افزایش می یابد. شرایط پرداخت نیز قابل مذاکره است ولی معمولا مطابق با شرایط پرداخت مس می باشد. مرجع قیمت گذاری خارج از آمریکا قیمت هایBullion Market London برای طلا و نقره می باشد.
سایر کسورات
غیر از طلا و نقره معمولا سایر فلزات غیرآهنی موجود در کنسانتره باعث می شود تا از ارزش کل کنسانتره کاسته شود. البته هر یک از ناخالصی ها دارای حداکثر مقدار مجاز می باشد که در صورت بیشتر شدن فلز مورد نظر از آن مقدار، ارزش کنسانتره کاسته می شود. مهم ترین عناصر ناخالص عبارتند از آرسنیک، آنتیموان، بیسموت و جیوه. برای آرسنیک حداکثر مقدار مجاز 2/0 تا 3/0 درصد، آنتیموان 3/0 درصد، بیسموت 05/0 درصد و حد مجاز مقدار جیوه موجود ppm 5-3 می باشد. سایر ناخالصی ها عبارتند از سرب، روی، کبالت، نیکل، کلر و فلور. به هر حال اگر مقدار هر کدام از این عناصر بیشتر از مقدار مورد قبول باشد، ارزش کنسانتره کاهش می یابد.
هزینه های حمل و نقل
قیمت کنسانتره بر اساس (Cost, Insurance, Freight, Free out) CIFFO در بندر خریدار محاسبه می شود. یعنی تمامی هزینه های بارگیری و حمل تا بندر خریدار بر عهده فروشنده است. خریدار هزینه های تخلیه و حمل تا واحد ذوب را می پردازد.
سایر بندها
سایر بندهای قراردادهای فروش کنسانتره شامل بیمه، فورس ماژور، مالیات، حقوق و عوارض گمرکی، وزن کردن نمونه، درصد رطوبت و ... می باشد که معمولا دارای بندهای استاندارد است.
